Bạc séc măng

Bạc séc măng máy nén lạnh đóng vai trò quan trọng cho việc làm kín giữa piston và xy lanh máy nén.

Cấu tạo của bạc xéc măng máy nén :

Bạc xéc măng máy nén thường có 3 vòng chính :

Vòng thứ nhắt  :  

Nhiệm vụ là tạo ra khe hở hẹp giữa piston và thành xy lanh để ngăn sự rò rỉ khí nén và dầu nhớt. 

Vấn đề thường xảy ra ở vòng nén thứ nhất, nằm ở vùng chịu tải nhiều nhất của vòng xéc măng. Sự quá nhiệt của khu vực này, cộng với sự mài mòn do vật liệu carbon gây ra, dẫn đến mòn rãnh của xéc măng quá mức gây ra rung lắc vòng bạc xéc măng.

Vòng thứ hai :

Làm sạch nhớt dư thừa trên thành xy lanh khi piston di chuyển xuống. Bạc này thường mỏng và có vát cạnh. Vật liệu mềm và đàn hồi hơn.

Vòng thứ ba :

Chức năng chính là điều khiển lượng nhớt trong không gian nén.

Sự trầy xước xung quanh thành piston.

Các sọc nhỏ, thường ở xung quanh thành piston. Các sọc có xu hướng tăng dần theo thời gian chạy máy.

Nguyên nhân : Piston lắp trong xi-lanh với độ hở không đủ. Piston cào, chủ yếu qua ắc piston

Piston bị cào xước

Piston và xi-lanh được lắp với khoảng hở khá nhỏ, có xu hướng giảm dần trong quá trình máy nén hoạt động do hệ số giãn nở của piston cao hơn hệ số xy-lanh. Trong các máy nén công suất lớn ngoài làm mát bằng áo nước trên đỉnh piston người ta còn làm mát dầu của máy nén qua bình sinh hàn.

Các vết nứt hình thành ở đỉnh piston là hậu quả của nhiệt độ tăng quá cao. Nếu các vết nứt đã được hình thành theo hướng vuông góc với trục ắc piston, ngoài các hiệu ứng nhiệt, còn có các ứng suất cơ học, làm cho piston chịu lực kéo hoặc nén bề mặt của đỉnh piston.

Piston bị nứt đỉnh

Gắn bạc xéc măng máy nén ngược

• Khi bạc xéc măng máy nén bị đảo ngược trong quá trình lắp khi chữ khắc mặt bên của bạc xéc măng được đặt về phía bên dưới của piston.
• Việc lắp ngược các vòng bạc xéc măng làm tăng mức tiêu thụ dầu bôi trơn, vì thay vì đưa dầu về các te máy nén lại bơm dầu lên đỉnh piston.
• Đối với bạc séc măng máy nén mới thỉ phía mặt trên của bạc séc măng có in chữ. Khi lắp bạc séc măng vào piston thì quay phía có chữ lên trên đỉnh piston. 
• Ngoài ra khi lắp các cọng bạc séc măng máy nén cần chú ý cho hai cọng bạc séc măng liên tiếp so le nhau từ 60 độ đến 90 độ để tránh tạo thành rãnh đi nhớt.

Ắc piston bị xéo

Trong quá trình đi lên và xuống của piston trong lòng xy lanh.  Piston có khuynh hướng lắc ngang theo hướng vuông góc với ắc piston.  Nên quay chổ nối  của bạc séc măng xoay đi gớc 45 độ để tránh cho phần đầu và cuối của bạc séc măng cào vào thành xy lanh gây xước xy lanh.

Lắp ắc piston không đúng

Nhiệm vụ của bạc xéc măng trong máy nén lạnh và máy nén khí :

1. Tạo độ kín giữa piston và xy lanh. 
2. Xéc măng dầu để gạt dầu. 
3. Xéc măng hơi để duy trì áp suất trong các te máy nén.
4. Xéc mâng dầu có các rãnh hình chữ nhật trên  bề mặt tiếp xúc với thành xy lanh. Mục đích để gạt dầu về các te máy nén khi piston máy nén đi xuống.
5. Người ta thường mạ Crom lên xéc măng hơi để giảm mài mòn vả truyền nhiêt tốt  từ piston ra thành xy lanh và được làm mát thông qua bình sinh hàn.
6. Khi lắp các xéc măng nên lắp so le các xéc măng để tránh bị đi nhớt.

Mẹo kiểm tra bạc xéc măng còn sử dụng được hay không ? 

Dùng tay thả cọng bạc xéc măng vào xy lanh. Nếu cọng bạc vô dễ dàng ở trạng thái bình thường thì cọng bạc đó đã quá mòn.

Chổ tiếp giáp giữa hai đầu của bạc xéc măng có ba loại : Bậc thang, nghiêng và thẳng đứng.

Xéc măng dầu có gờ ngoài mép trên bị xén nghiêng (mặt côn). Khi lắp xéc măng dầu vào piston nên đặt mặt côn phía trên. Khi piston đi lên, giữa vòng và vách có một lớp đệm dầu ép vòng vào mép dưới rãnh, nhờ đó dầu không đi lên được.

Bạc xéc măng phải có khe hở tại chồ giáp hai đầu để tránh tình trạng bó kẹt và cào xước thành xy lanh. Thông thường vật liệu bằng gang cho máy amonia là 0.005 và 0.003 cho máy freon.khi ở trạng thái làm việc và 0.1 khi ở trạng thái tự do.

Bạc xéc măng phải ép sát và chặt, đều vào thành xy lanh theo toàn bộ chu vi của bạc xéc măng, không tạo ra ma sát quá lớn làm mòn xy lanh.

Ngày nay, một số nơi còn làm bạc xéc măng bằng nhựa Capron thêm các chất phụ gia đặc biệt.

Bạc xéc măng bằng nhựa có hệ số ma sát và khối lượng riêng thấp hơn so với gang là cho giảm mài mòn xy lanh và rảnh piston.Tuy nhiên xéc măng nhựa thường có thêm lò xo bên trong giữa xéc măng và đáy rãnh.

Đối với các máy nén lạnh đã sử dụng lâu.Việc tìm kiếm bạc séc măng để thay thế gặp một số khó khăn

Đọc thêm bài viết Bơm cấp dịch